- page 45

2 – 9
2.2 ลักษณะทางเศรษฐกิจของครั วเรือน
2.2.1 รายได้
รายได้ ของครัวเรือน สามารถพิจารณาได้เป็น 2 ประเภท คือ รายได้ทั้งสิ้น และรายได้ประจา ซึ่ งรายได้
ทั้ง 2 ประเภทนี้ มีคานิยามแตกต่างกันเล็กน้อย ดั งนี้
รายได้ ทั้งสิ้นเฉลี่ยต่อครั วเรื อน จะนับรวมรายได้ทุ กประเภทที่ครัวเรือนได้รั บ ไม่ว่ าจะเป็นรายได้ที่
ครัวเรื อนได้รั บเป็นประจา เช่น รายได้ จากการทางาน รายได้จากทรั พย์สิน เงิ นที่คนนอกครัวเรื อนส่งมาให้เป็ น
ประจา เป็นต้น หรือรายได้ที่ครัวเรือนได้รั บไม่ประจาหรือเป็นครั้งคราว เช่ น เงินที่ได้รับเป็ นเงินรางวั ล เงินถูกสลาก
กินแบ่ ง เงินมรดก ของขวัญ เงินได้ รับจากการประกันสุ ขภาพ อุบัติ เหตุ ไฟไหม้ หรือค่านายหน้ า (ในกรณีที่ไม่ ได้
ประกอบเป็นธุ รกิจ) เป็นต้น ดั งนั้น รายได้ทั้งสิ้นจึ งสะท้อนถึงรายได้ ที่ครัวเรือนได้รับทั้งหมด ซึ่งเป็ นศักยภาพด้ าน
การเงินของครัวเรื อนที่แท้ จริงในช่ วงเวลานั้นๆ เท่ านั้น แต่ไม่ ได้ สะท้ อนว่า ครั วเรือนจะมี ศั กยภาพด้านการเงิ น
เช่นเดี ยวกันนี้ในช่วงเวลาอื่ นที่ใกล้เคียงกันด้วย เพราะรายได้ ไม่ประจาบางประเภท มี มูลค่ าสูง แต่จะได้รับเพี ยงครั้ง
เดียวหรื อนานๆครั้งเท่านั้น เช่น เงิ นถูกสลากกินแบ่ง เงิ นมรดก เป็นต้น
รายได้ ประจาเฉลี่ยต่อครั วเรือน เป็นรายได้ในสภาวะปกติ ที่ ครัวเรื อนได้รับเป็ นประจาตามกาหนด
ระยะเวลา ส่วนใหญ่ เป็นรายได้ จากการทางาน หรือ รายได้ ที่ไม่ได้เกิดจากการทางานแต่ได้รั บเป็นประจา เช่น เงินที่
ลูกส่ งมาให้ ดอกเบี้ ยรับ เป็ นต้ น โดยไม่รวมรายได้บางประเภทที่ ครัวเรือนจะได้ รับในบางโอกาสหรือนานๆ ครั้ ง
ดังนั้น รายได้ ประจาจึงแสดงให้เห็นถึ ง ความสามารถหรือศักยภาพด้านการเงินในช่วงเวลานั้ น และยังสะท้ อนถึง
ศักยภาพในช่วงเวลาใกล้เคียงกันได้อี กด้วย ด้วยเหตุนี้ ในการศึกษาเกี่ยวกับรายได้ จึงนิยมใช้รายได้ประจามากกว่า
รายได้ทั้งสิ้น เนื่องจากรายได้ประจาแสดงให้ เห็นถึงความมั่นคงทางเศรษฐกิจของครัวเรือนได้ดี กว่ารายได้ทั้งสิ้น
สาหรับรายได้เฉลี่ ยต่อคน คานวณจากการนารายได้ของครัวเรือนในแต่ละครัวเรือนหารด้วยจานวน
สมาชิ กของครัวเรือนนั้ น (ไม่รวมคนรั บใช้ ) ซึ่งสมาชิ กในครั วเรือน อาจมีทั้งผู้ ที่ทางานมีรายได้ และผู้ ที่ไม่ มีรายได้
(ไม่ได้ทางาน) เช่ น เด็กและเยาวชนที่ กาลังเรียน ผู้สูงอายุ ผู้พิการ เป็นต้น
จากการวิ เคราะห์ด้านรายได้ (ตาราง 3) พบว่ า รายได้ทั้งสิ้นเฉลี่ ยต่อครัวเรือน และรายได้ประจาเฉลี่ ย
ต่อครัวเรือน มีค่ าสูงสุดในพื้นที่กรุ งเทพมหานครและ 3 จังหวัดปริ มณฑล 41,002 บาทต่อเดือน และ 40,816 บาท
ต่อเดื อน ตามลาดับ และมีค่าน้อยที่ สุดในภาคเหนื อ 18,952 บาทต่อเดือน และ 18,542 บาทต่อเดื อน ตามลาดับ
ส่วนรายได้ทั้งสิ้นเฉลี่ ยต่อคน และรายได้ ประจาเฉลี่ยต่อคน ยังคงมี ค่าสูงสุดในพื้ นที่กรุ งเทพมหานครและ 3 จังหวั ด
ปริ มณฑล 15,233 บาทต่ อเดื อน และ 15,164 บาทต่อเดื อน ตามลาดั บ แต่ กลั บไปมีค่ าน้ อยที่ สุ ดในภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ 6,697 บาทต่อเดือน และ 6,545 บาทต่ อเดือน ตามลาดับ ทั้ งนี้ เพราะว่าขนาดครัวเรือนโดย
เฉลี่ยของภาคตะวันออกเฉี ยงเหนือใหญ่ กว่าภาคอื่นๆ
เมื่อพิ จารณารายได้ประจาเฉลี่ ยต่อครัวเรือนและเฉลี่ยต่ อคน ระดับจั งหวัด พบว่า จั งหวัดที่มี รายได้
ประจาเฉลี่ ยต่อครัวเรื อนมากที่สุดและน้ อยที่สุ ดของประเทศ คือ กรุ งเทพมหานคร (45,313 บาทต่อเดือน) และ
เชี ยงราย (13,286 บาทต่อเดือน) ตามลาดับ ซึ่งต่ างกันถึง 3.4 เท่า ส่วนจั งหวัดที่ มี รายได้ประจาเฉลี่ยต่อคน มาก
ที่สุ ด ยังคงเป็ นกรุงเทพมหานคร (16,425 บาทต่อเดือน) แต่ จังหวัดที่มี รายได้ประจาเฉลี่ยต่อคนน้ อยที่สุ ด กลับ
กลายเป็นจังหวัดปัตตานี (4,740 บาทต่อเดือน) เพราะจังหวัดปัตตานีมี ขนาดครัวเรือนโดยเฉลี่ยใหญ่ที่สุดในประเทศ
หากเปรี ยบเทียบค่ าเฉลี่ ย (Mean) กับค่ามั ธยฐาน (Median) ของรายได้ครั วเรือน พบว่ า ค่ าเฉลี่ ย
(Mean) สูงกว่ าค่ามัธยฐาน (Median) ในทุกระดับทุกพื้ นที่ ซึ่ งบ่งชี้ให้เห็นว่ า ส่วนแบ่งของรายได้ส่ วนใหญ่ตกไปอยู่
ในกลุ่มคนรวย อันสะท้ อนให้เห็นถึงความเหลื่อมล้าของการกระจายรายได้ ได้อย่างชัดเจน