- page 41

หน้า l 27
ในช่วงหลายทศวรรษที่ ผ่านมา การเติบโตทางเศรษฐกิจจะเน้นที่ระดับมหภาค
ที่มุ่งไปสู ่อุ ตสาหกรรมเพื่อการส่งออก แต่คงปฏิ เสธไม่ได้ว่าตั้ งแต่อดีตจนถึงปั จจุบั น
เรายังคงพึ่งพาเศรษฐกิ จจากครัวเรือนฐานราก ไม่ว่าจะเป็นการท� ำเกษตร ประมง และ
การท�ำมาหากินในท้องถิ่น ถึ งกระนั้นครัวเรือนเหล่านี้ ยังต้องเผชิญกับปัญหาต่างๆมากมาย
เช่น ปัญหาหนี้ สิน การเข้าไม่ถึงแหล่ งทรัพยากรที่ส�ำคัญ เป็นต้น ซึ่งการที่ ครัวเรือนฐานราก
จะอยู่ในสังคมได้อย่างเข้มแข็งนั้น ควรมีการติดตามการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจอย่าง
ต่อเนื่อง เพื่อน�ำไปสู่การก�ำหนดนโยบายที่เห็นความส�ำคัญของการพัฒนาครัวเรือนฐานราก
และแก้ไขปัญหาของกลุ่ มครัวเรือนฐานรากได้อย่างตรงจุดมากยิ่งขึ้ น
การเปลี่ยนแปลงของครัวเรือนฐานรากในประเทศไทย
จากการศึกษาพบว่า ในปี 2560 ครัวเรือนทั่วประเทศมีรายได้เฉลี่ยต่อเดือน
(26,946 บาท) สู งกว่าค่ าใช้จ่ายเฉลี่ ยต่อเดือน (21,437 บาท) และเมื่อพิ จารณา
การกระจายรายได้ของครัวเรือน โดยทำ�การเปรียบเทียบรายได้เฉลี่ยต่อเดือนในควินไทล์
ที่ 5 กับครัวเรือนฐานราก จะพบอีกว่า ในปี 2560 รายได้ของครัวเรือนในควินไทล์ที่ 5
(60,304 บาท) มากกว่าครัวเรือนฐานราก (9,794 บาท) อยู่ 6 เท่า ซึ่งลดลงจาก 8 เท่า
ในปี 2552 ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากการที่รายได้ของครัวเรือนในควินไทล์ที่ 5 เติบโตในช่ วง
ปี 2552 – 2560 เฉลี่ยเพียงร้อยละ 2.2 ต่ อปี ซึ่งน้อยกว่าการเติบโตของรายได้ของ
ครัวเรือนฐานราก ซึ่งเติบโตเฉลี่ยร้อยละ 5.3 ต่อปี
เพื่ อติดตามการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจของครั วเรื อนฐานรากและความ
เหลื่อมล�้ ำในมิติต่างๆ รายงานฉบับนี้ได้ศึกษาข้อมูลโครงการส�ำรวจภาวะเศรษฐกิจและ
สังคมของครัวเรื อน ปี 2552-2560 มาวิเคราะห์ในมิ ติด้านรายได้ ค่ าใช้จ่ าย หนี้สิ น
การเข้าถึงสวัสดิการและความช่วยเหลื อจากภาครัฐ ตลอดจนสภาวะความเป็นอยู่ในเชิ ง
พื้นที่ในช่วง 8 ปีที่ผ่ านมา (ส�ำหรับข้อมูลที่ใช้ในส่ วนนี้เป็นข้อมูลที่มีการถ่วงน�้ำหนักจ� ำนวน
ครัวเรือน)