Page 21 - Poverty Maps Center 2010

บทนำ
ความยากจนเป็นปัญหาที่มีความสลั บซับซ้ อนเกิดขึ้ นจากหลายสาเหตุในหลายมุมมองไม่ เฉพาะ
ประเด็นการมี รายได้น้อย หรือการบริโภคน้อยเท่ านั้น แต่ยังครอบคลุมถึ งการขาดการศึกษา ขาดทักษะในการ
ประกอบอาชีพ ขาดโอกาสในการเข้ าถึงแหล่งทุนและทรัพยากร โดยเฉพาะที่ดินทากิ น ที่อยู่ อาศัย ขาด
โอกาสในการเข้าถึ งสิ่งอานวยความสะดวก แหล่งน้า ไฟฟูา เป็นต้ น ความยากจนจึงเป็ นปัญหาหลักที่ทุกภาค
ส่วนต้ องให้ความสาคัญ การแก้ ไขปัญหาความยากจนต้องเน้ นการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน และต้องบูรณาการ
การแก้ไขปัญหาอย่ างเป็นระบบให้ ครอบคลุมทุกมิติไปพร้อมๆกัน เพื่ อพัฒนาศั กยภาพของคนจนให้สามารถ
พึ่งตนเองได้ อย่างยั่ งยืน การจัดทาแผนที่ความยากจนเป็นการวิ เคราะห์ปั จจัยต่ างๆ ดังกล่าวข้ างต้ น เพื่อให้
สอดคล้องกับสภาพความเป็นอยู่ที่แท้จริงของประชาชนในแต่ละพื้นที่ โดยใช้วิ ธีการทางสถิติ และเศรษฐมิติ ทา
ให้ได้ ข้อมูลสถิติและตัวชี้ วัดความยากจนในระดั บพื้นที่ตั ้งแต่ระดับประเทศ ภาค จั งหวัด อาเภอ และตาบล
จาแนกตามเขตการปกครอง คือ ในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล ซึ่งจะสะท้ อนให้เห็นถึงปัจจัยที่ส่งผลต่อ
ความยากจน อันประกอบด้วยโครงสร้างประชากร ทรัพย์สิ น และการย้ายถิ่น
สานักงานสถิ ติแห่ งชาติ (สสช.) และสานักงานคณะกรรมการพั ฒนาการเศรษฐกิจและสังคม
แห่งชาติ (สศช.) คานึงถึงประโยชน์ ของแผนที่ความยากจน จึงริเริ่มให้มี การจัดทาแผนที่ ความยากจนของ
ประเทศไทยขึ้น ภายใต้โครงการความร่ วมมือเพื่อการพัฒนาประเทศ ด้ านการวิเคราะห์ ความยากจน และ
ติ ดตามประเมินผล (Country Development Partnership in Poverty Analysis and Monitoring :
CDP - PAM) โดยเป็นความร่วมมือของ 4 องค์ กร ได้แก่ สสช. สศช. สถาบันวิ จัยเพื่ อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดี
อาร์ไอ) และธนาคารโลก ซึ่ งการดาเนินงานแบ่งเป็น 2 ระยะ คือ
ร ย ที 1 (ปี 2546) : ศึ กษาวิจัยการจัดทาแผนที่ความยากจน พ.ศ. 2543 โดยใช้ เทคนิคของ
ธนาคารโลก ทีดี อาร์ไอเป็นฝุ ายศึกษาวิจั ย ธนาคารโลกเป็ นฝุายให้ คาปรึกษาด้ านเทคนิคและสนับสนุ นด้าน
การเงิน ส่ วน สศช. และ สสช. ให้ความช่วยเหลือด้านข้อมู ล
ร ย ที 2 (ปี 2548) : ถ่ายโอนเทคนิคการจั ดทาแผนที่ความยากจน ที่ศึกษาจากโครงการระยะที่
1 ให้กั บบุคลากรของ สศช. และ สสช. เพื่อร่วมกันจั ดทาแผนที่ความยากจน พ.ศ. 2545 โดยที ดีอาร์ไอ เป็นที่
ปรึ กษาโครงการและดาเนินการฝึกอบรมถ่ายโอนเทคนิ ค ส่วนธนาคารโลกให้การสนับสนุ นด้านการเงิน
หลังจากสิ้นสุดโครงการ CDP – PAM ในปี 2549 สานักงานสถิ ติแห่งชาติ ได้จัดทาแผนที่ความ
ยากจน พ.ศ.2547 ซึ่งได้รั บการสนับสนุ นจากธนาคารโลกในการจ้างที่ปรึกษาจากที ดีอาร์ไอในการปรับปรุงเทคนิค
วิธี การจัดทาแผนที่ความยากจน
ตั้งแต่ปี 2550 เป็นต้นมา สานักงานสถิติ แห่งชาติได้จัดทาแผนที่ ความยากจนทุกปี โดยจัดทาในปี
ถัดจากปีที่ทาการสารวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน (สศส.) ซึ่งเก็บรวบรวมข้อมูลทั่วไปของครัวเรือน
ทรัพย์สิน และค่าใช้จ่ายของครัวเรือนทุกปี ส่วนข้อมูลด้ านรายได้ของครัวเรือนนั้น มีการเก็ บรวบรวมข้อมูลปีเว้น
ปี หรือปีคู่
สาหรับปี 2556 สสช. ได้จั ดทาแผนที่ความยากจนของประเทศไทย พ.ศ. 2553 โดยได้ เปลี่ยน
ฐานข้อมู ลจากสามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2543 มาเป็นสามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553 และการ
สารวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน พ.ศ. 2553