Page 23 - Poverty Maps Center 2010

นอกจากนี้ยังคานึงถึงการประหยัดจากขนาด (Economy of Scale) กล่ าวคือ เมื่อมีคนจานวน
มากบริโภค / ใช้ สินค้าร่วมกันจะช่วยให้ประหยั ด ในหมวดสินค้าอาหารและสินค้าที่มิใช่อาหาร
แผนที่ความยากจนได้นาเสนอตัวชี้วัดทางด้านมิติ รายได้และมิติ ค่าใช้จ่าย แยกเป็นในเขตเทศบาล
และนอกเขตเทศบาล โดยมีแนวคิดดั งนี้
1) มิติรำยไ ้ แ มิติ คำใช้จำย
แนวคิดการวัดระดับความเป็นอยู่ ที่ดี หรื อความอยู่ดีกินดี (Well Being) นิยมวัดในรูปของตั ว
เงิน โดยใช้รายได้ หรื อค่าใช้จ่ายของครัวเรื อน / บุ คคล เป็นตั วบ่ งชี้ถึงระดั บความเป็นอยู่และความยากจน
โดยทั่วไปแล้วประเทศกาลังพัฒนามักใช้ ค่าใช้ จ่ายของครัวเรือนเป็ นตัวกาหนด เนื่องจากข้อมูลค่ าใช้จ่ายไม่ผั น
ผวน และจดจาได้ง่าย เพราะครั วเรือนส่วนใหญ่ในประเทศกาลังพัฒนาอยู่ในภาคการเกษตร มี แบบแผนการใช้
จ่ายไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก และรายการใช้จ่ายประจาส่วนใหญ่เป็ นอาหารและสินค้าอุปโภคที่จาเป็น ในขณะที่
รายได้ของครัวเรือนส่วนใหญ่มาจากการเกษตร จึ งมีความผันผวนไม่แน่นอนในแต่ ละปีขึ้ นอยู่กับภูมิอากาศและ
ราคาผลผลิต ส่วนประเทศที่ พัฒนาแล้ว นิ ยมใช้ รายได้เป็ นตั วชี้วั ดเพราะข้อมูลรายได้ จะจดจาได้มากกว่ า
ค่าใช้จ่าย เนื่องจากรายได้ ของคนส่วนใหญ่มาจากเงินเดื อน ค่าจ้ างที่แน่นอนเป็ นประจา ในขณะที่ค่าใช้ จ่ายจะ
มีแบบแผนการใช้จ่าย และรายการใช้จ่ายค่อนข้างมาก
2) ในเขตเทศบำ แ น เขตเทศบำ
ภาวะการครองชีพและความเป็นอยู่ของคนในแต่ละภูมิภาคและพื้นที่จะแตกต่างกัน เนื่องจาก
รูปแบบการบริโภคและราคาสินค้าที่แตกต่างกัน เช่น ค่ าครองชีพในเขตเมืองจะสูงกว่าเขตชนบท ค่าครองชีพใน
กรุ งเทพฯ จะสูงกว่ าทุกภาคของประเทศ เป็ นต้น ดังนั้น การกาหนดคนจน โดยใช้เกณฑ์เส้นความยากจน จึง
ต้องสะท้ อนถึงมาตรฐานการครองชี พของคนที่อาศั ยอยู่ต่างภูมิภาคและพื้นที่ โดยได้รับอรรถประโยชน์ (Utility)
จากการบริโภคสินค้าเท่ ากัน นอกจากนี้ ภาวะการครองชีพยังอาจได้ รับอิทธิ พลจากภูมิ ประเทศและพื้นที่ตั้ งอีก
ด้วย ดั งนั้น การวัดความยากจน จึงได้แบ่งพื้นที่เป็ น 5 ภูมิ ภาค ซึ่งแต่ละภูมิ ภาคแยกเป็นในเขตเทศบาล (เขตเมือง)
แ ล ะ น อ ก เ ข ต เ ท ศ บ า ล (เ ข ต ช น บ ท ) ไ ด้ แ ก่ ก รุ ง เ ท พ ม ห า น ค ร
(มีเขตเมื องอย่างเดียว) ส่ วนภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉี ยงเหนื อ ภาคกลาง และภาคใต้ มีทั้ งเขตเมืองและเขต
ชนบท
4. ิธี ำรจ ทำแผนที ค ำมยำ จน
วิธี การจั ดทาแผนที่ความยากจน คื อการสร้างสมการถดถอย (Model) จากโครงการภาวะ
เศรษฐกิจและสั งคมของครั วเรือนในแต่ละจั งหวัด แยกตามเขตการปกครอง เพื่ อประมาณการรายได้ /
ค่าใช้ จ่ายให้ กับครัวเรื อนทั้งประเทศในสามะโนประชากรและเคหะ แล้วนามาเปรียบเทียบกับเส้นความยากจน
เพื่ อกาหนดว่าครัวเรือนใดจนและครัวเรื อนใดไม่จน ในการจัดทาแผนที่ความยากจนของประเทศไทย พ.ศ.
2553 ใช้ข้อมูลจาก 2 แหล่ง คือ สามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ.2553 และสารวจภาวะเศรษฐกิจและสั งคม
ของครัวเรือน พ.ศ.2553 (สศส.) ซึ่งโครงการ สศส. เก็ บรวบรวมข้อมูลด้ านค่าใช้จ่ายทุกปี ส่วนข้อมูลด้ านรายได้
ของครัวเรื อนนั้นมีการเก็บรวบรวมข้อมูลปีเว้นปี หรือปี คู่ ดั งนั้นในปี 2556 สสช. จึงสามารถจัดทาแผนที่
ความยากจนของประเทศไทย พ.ศ. 2553 ซึ่งมีข้อมูลเพียงด้านค่าใช้จ่ายเท่านั้น ซึ่ งมีการจัดทาแบบจาลองในแต่
ละจังหวัด แยกเป็นในเขตเทศบาล และนอกเขตเทศบาล จานวน 154 แบบจาลอง และได้คั ดเลือกตัวแปร
ร่วมที่ส่งผลต่อความยากจน 2 ปัจจัยหลัก คือ
1) ด้านโครงสร้างประชากร ได้แก่ ความเกี่ยวพันกับหัวหน้ าครัวเรื อน เพศ อายุ สถานภาพสมรส
การศึกษา สถานภาพการทางาน และอาชีพ