POVERTY MAPS CENTRAL REGION - page 18

หรือค่ ำใช้จ่ำยของปั จเจกบุคคลในกำรได้ มำซึ่งอำหำร (Food) และสิ่งจำเป็นที่ไม่ใช่อำหำร (Non- Food) ใน
ขั้นพื้นฐำนที่ ทำให้สำมำรถดำรงชีพอยู่ได้ หรือกล่ำวได้ว่ำเส้นควำมยำกจนเป็นตัวสะท้ อนมำตรฐำนกำรครอง
ชีพขั้นต่ำ
เส้ นควำมยำกจนนี้ คำนวณจำกเส้นควำมยำกจนด้ ำนอำหำร (Food) และสิ่ งจำเป็นที่ ไม่ ใช่
อำหำร (Non-Food) ที่ ปรับปรุ งใหม่ตำมแนวคิดของสำนักงำนคณะกรรมกำรเศรษฐกิจและสังคมแห่ งชำติ
และ สถำบั นวิจัยเพื่อกำรพั ฒนำประเทศไทย (ทีดี อำร์ไอ) ซึ่งทำให้ค่ำครองชี พขั้นต่ ำสูงขึ้น กล่ ำวคือ ใช้แบบ
แผนกำรบริ โภคอำหำรของประชำกรที่อยู่ ใน Decile 1 หรือ 10% ของประชำกรที่จนที่สุด แยกระหว่ ำงคน
จนเมืองและคนจนชนบท และคำนวณจำนวนเงินที่ต้ องจ่ำยเพื่อให้ได้มำซึ่งสำรอำหำรที่เพี ยงพอต่อร่ำงกำย
โดยใช้รำคำสินค้ำของตลำดในแต่ละพื้นที่
เส้ นควำมยำกจนด้ำนอำหำรกำหนดขึ้นจำกควำมต้ องกำรปริมำณสำรอำหำร แคลอรี และ
โปรตีนของคนซึ่ งแตกต่ำงกันตำมเพศและอำยุ รวมทั้งแบบแผนกำรบริ โภค และค่ำครองชี พที่แตกต่ ำงกัน
ตำมภูมิภำคและพื้นที่ แต่ได้ รับควำมพึงพอใจหรืออรรถประโยชน์ (Utility) เท่ำกั น ทั้งนี้ กำรกำหนดรูปแบบ
กำรบริโภคเป็ นตะกร้ ำสินค้ำอุ ปโภคบริโภค (Consumption Baskets) ที่ แตกต่ำงกั นตำมพื้ นที่ จำนวน
9 ตะกร้ำ ประกอบด้ วย 1 ตะกร้ำสิ นค้ ำของกรุงเทพมหำนคร และ 8 ตะกร้ ำสินค้ ำแยกเขตเมื องและเขต
ชนบทของภำคเหนือ ภำคกลำง ภำคตะวันออกเฉียงเหนื อ และภำคใต้ เพื่อสะท้ อนรูปแบบกำรบริ โภคของ
คนที่อำศัยอยู่ต่ ำงภูมิ ภำคและสังคม รวมทั้งใช้ดัชนีรำคำผู้บริโภคในพื้นที่สะท้อนรำคำสินค้ำหรือค่ ำครองชีพ
นอกจำกนี้ ยั งคำนึ งถึงกำรประหยั ดจำกขนำด (Economy of Scale) กล่ ำวคือ เมื่ อมีคน
จำนวนมำกบริโภค / ใช้ สินค้ำร่วมกันจะช่วยให้ประหยั ด ในหมวดสินค้ำอำหำรและสินค้ำที่มิใช่อำหำร
แผนที่ควำมยำกจนสำมำรถนำเสนอตัวชี้วั ดทำงด้ำนมิ ติรำยได้ และมิติค่ำใช้จ่ำย แยกเป็นในเขต
เทศบำลและนอกเขตเทศบำล โดยมีแนวคิดดังนี้
1) มิติรำยได้ และมิติ ค่ำใช้จ่ ำย
แนวคิดกำรวัดระดับควำมเป็นอยู่ ที่ดี หรือควำมอยู่ ดีกิ นดี (Well Being) นิ ยมวัดในรู ปของ
ตัวเงิ น โดยใช้รำยได้หรือค่ำใช้ จ่ำยของครัวเรือน / บุคคล เป็นตัวบ่ งชี้ถึงระดับควำมเป็นอยู่และควำมยำกจน
โดยทั่วไปแล้ วประเทศกำลังพัฒนำมักใช้ ค่ำใช้จ่ำยของครัวเรือนเป็นตัวกำหนด เนื่ องจำกข้อมูลค่ำใช้ จ่ำยไม่ผัน
ผวน และจดจำได้ง่ำย เพรำะครัวเรือนส่วนใหญ่ในประเทศกำลังพัฒนำอยู่ในภำคกำรเกษตร มีแบบแผนกำร
ใช้ จ่ำยไม่เปลี่ ยนแปลงมำกนัก และรำยกำรใช้จ่ ำยประจำส่วนใหญ่เป็ นอำหำรและสิ นค้ำอุ ปโภคที่ จำเป็น
ในขณะที่รำยได้ ของครั วเรือนส่วนใหญ่มำจำกกำรเกษตร จึ งมีควำมผั นผวนไม่ แน่นอนในแต่ละปี ขึ้นอยู่กับ
ภูมิอำกำศและรำคำผลผลิ ต ส่วนประเทศที่ พัฒนำแล้ว นิยมใช้รำยได้เป็นตัวชี้วัดเพรำะข้อมูลรำยได้จะจดจำ
ได้มำกกว่ำค่ ำใช้จ่ำย เนื่องจำกรำยได้ ของคนส่วนใหญ่มำจำกเงินเดือน ค่ำจ้ำงที่แน่นอนเป็ นประจำ ในขณะที่
ค่ำใช้จ่ำยจะมีแบบแผนกำรใช้จ่ำย และรำยกำรใช้จ่ำยค่อนข้ำงมำก
2) ในเขตเทศบำล และนอกเขตเทศบำล
ภำวะกำรครองชี พและควำมเป็นอยู่ ของคนในแต่ละภู มิ ภำคและพื้ นที่ จะแตกต่ ำงกั น
เนื่องจำกรูปแบบกำรบริโภคและรำคำสิ นค้ำที่ แตกต่ำงกัน เช่ น ค่ำครองชี พในเขตเมืองจะสู งกว่ำเขตชนบท
ค่ำครองชี พในกรุงเทพฯ จะสูงกว่ ำทุกภำคของประเทศ เป็นต้น ดังนั้น กำรกำหนดคนจน โดยใช้เกณฑ์ เส้น
ควำมยำกจน จึงต้ องสะท้อนถึงมำตรฐำนกำรครองชีพของคนที่ อำศัยอยู่ ต่ำงภู มิ ภำคและพื้ นที่ โดยได้ รับ
อรรถประโยชน์ (Utility) จำกกำรบริโภคสินค้ำเท่ำกั น นอกจำกนี้ ภำวะกำรครองชีพยังอำจได้รั บอิทธิพลจำก
ภูมิ ประเทศและพื้นที่ตั้งอีกด้วย ดังนั้ น กำรวัดควำมยำกจน จึงได้ แบ่งพื้นที่เป็น 5 ภูมิ ภำค ซึ่งแต่ละภูมิ ภำคแยก
3