Page 24 - Poverty Maps 2010

6
7. คำนิ ำ แ สู ร ำรคำน ณ
7.1 คำ ช้จำ ฉ ี คน ื น (Monthly Consumption Expenditures Per Capita)
หมายถึง ค่ าใช้จ่ายเพื่อการอุป โภคบริโภคเฉลี่ยต่ อคนต่อเดือน ซึ่งประกอบด้วย
1) จานวนเงินที่ครั วเรือนใช้จ่ายในการซื้อสิ นค้าและบริการต่างๆ เพื่อใช้ในการดารงชีพ
2) มูลค่าของสิ นค้าและบริการที่ได้รับเป็ นส่วนหนึ่งของค่าจ้าง เงินเดือน สินค้าหรื ออาหาร
ที่ครัวเรือนผลิตและบริโภคเอง (รวมค่าประเมิ นค่าเช่าบ้านที่ ครัวเรื อนเป็นเจ้ าของ) หรือได้ มาโดยไม่ต้ องซื้อ
ร รายจ่ายอื่นๆ ได้แก่ ค่ าภาษี เงิ นบริจาค ค่าเบี้ยประกั นภัย ค่าสลากกินแบ่งดอกเบี้ย
จ่าย และรายจ่ายที่มิ ใช่เพื่ อการบริโภคอื่น ๆ และค่ าใช้จ่ายประเภทสะสมทุน เช่น ค่าซื้อ (หรื อเช่าซื้อ) บ้าน
ที่ดิน ของมีค่ า เช่น ทองคา เพชร พลอย เป็นต้น และเงินค่าเบี้ ยประกันชีวิต ประเภทสะสมทรัพย์ เงินสมทบ
กองทุนต่าง ๆ เช่น กองทุนบาเหน็ จบานาญข้าราชการ กองทุ นสารองเลี้ยงชีพ เป็นต้น
ค่ าใช้ จ่ายเพื่อการอุ ปโภคบริโภคเป็นตัวบ่ งชี้ที่จะบอกฐานะความเป็นอยู่ ของประชากรและ
มี ความสัมพั นธ์ใกล้ ชิดกั บรายได้เป็นอย่างมาก กล่ าวคือ ผู้มี รายได้ สูงจะมี ความสามารถในการใช้จ่ ายสูง
โดยปกติผู้มี ฐานะดี จะใช้จ่ายเพื่ อการอุปโภคบริ โภคมากกว่ าผู้มีฐานะยากจน โดยเฉพาะสิ นค้าฟุุมเฟือยที่
ไม่จาเป็นต่อการดารงชีพ ในขณะที่คนยากจนจะใช้จ่ายน้อยด้วยข้อจากั ดที่มีรายได้ ต่า
7. ส ส นคนจน (Headcount Ratio หรื Headcount Index) เป็นตัวที่บ่งชี้ภาวะ
ความยากจน (Poverty Incidence) ซึ่งนิยมใช้กั นมาก บางครั้ งเรียกว่ า ร้อยละประชากรที่มี รายได้หรื อ
ค่าใช้จ่ ายต่ากว่าเส้ นความยากจน ค่าสัดส่ วนคนจนที่ ได้นิยมคู ณด้วย 100 เพื่ อให้มีหน่วยเป็ นร้ อยละ เช่น
สัดส่ วนคนจนจังหวัดปัตตานี มิติค่ าใช้จ่าย มีอยู่ร้ อยละ 16 หมายความว่า จานวนประชากรจังหวัดปัตตานี
100 คน เป็นคนจน 16 คน ซึ่งจะใช้ประโยชน์ในการบอกสภาวการณ์ความยากจนว่ามีจานวนคนจนอยู่ เท่าไร
มากน้อยเพี ยงใดในแต่ละพื้นที่ แต่จะไม่ทราบว่ามีระดับความยากจนว่ารุ นแรงมากน้อยเพี ยงใด
สู ร ำรคำน ณ : 0  =

 p x 100
โดยที่ 0  = สั ดส่วนคนจน
p  = จานวนประชากรที่มี รายได้/ค่าใช้จ่ายเฉลี่ ยต่อคนต่อเดือนต่ากว่าเส้นความยากจน
 = จานวนประชากรทั้งสิ้น
7. ชนีช ง ำงค ำ ำ จน (Poverty Gap Index หรื Poverty Gap Ratio)
ใช้วั ดระดั บความยากจน คานวณโดยการหาค่าเฉลี่ยช่ องว่างระหว่างเส้ นความยากจนกับรายได้ประจาหรื อ
ค่าใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริ โภคของคนจน โดยเฉลี่ยเป็นอัตราส่วนเท่าไรของเส้นความยากจน หรื อกล่าวได้ว่ า
เป็นสั ดส่วนโดยเฉลี่ยของช่องว่ างความยากจนของประชากรทั้งหมดในแต่ ละพื้นที่ (ค่าดั ชนีมี ค่าอยู่ระหว่าง 0
และ 1 เพื่อให้การอธิบายผลง่ายขึ้นจึงทาให้เป็น ร้อยละ )
ช่องว่างความยากจนสามารถนาไปใช้ ประโยชน์ ในการกาหนดงบประมาณหรือค่ าใช้จ่ ายขั้นต่า
(Minimum Cost) ลงในพื้นที่ยากจนเปูาหมายที่จะช่วยให้ คนจนหลุดพ้ นความยากจนอย่างหยาบ ซึ่งจะเป็น
การปูองกันการรั่วไหลของงบประมาณ