Page 20 - Poverty Maps 2010

3
นอกจากนี้ ยังคํ านึงถึงการประหยั ดจากขนาด (Economy of Scale) กลาวคือ เมื่อมี คน
จํานวนมากบริโภค / ใชสิ นคารวมกันจะชวยให ประหยัด ในหมวดสิ นคาอาหารและสินคาที่มิใชอาหาร
แผนที่ความยากจนไดนํ าเสนอตัวชี้วั ดทางด านมิติ รายได และมิติ คาใช จาย แยกเป นในเขต
เทศบาลและนอกเขตเทศบาล โดยมีแนวคิดดั งนี้
1) มิติรายได และมิ ติคาใช จาย
แนวคิดการวัดระดับความเปนอยู ที่ดี หรื อความอยูดี กินดี (Well Being) นิยมวัดในรูปของ
ตัวเงิ น โดยใชรายไดหรือค าใชจายของครัวเรือน / บุคคล เป นตัวบงชี้ถึงระดับความเปนอยู และความยากจน
โดยทั่วไปแลวประเทศกําลั งพัฒนามักใชคาใชจายของครัวเรือนเป นตัวกําหนด เนื่องจากข อมูลค าใชจายไมผัน
ผวน และจดจําไดงาย เพราะครัวเรือนสวนใหญ ในประเทศกําลังพัฒนาอยูในภาคการเกษตร มีแบบแผนการ
ใชจ ายไมเปลี่ ยนแปลงมากนัก และรายการใชจายประจําสวนใหญ เป นอาหารและสินค าอุปโภคที่จําเป น
ในขณะที่ รายไดของครัวเรือนสวนใหญ มาจากการเกษตร จึงมีความผันผวนไม แนนอนในแตละป ขึ้นอยู กับ
ภูมิอากาศและราคาผลผลิ ต สวนประเทศที่พัฒนาแลว นิยมใช รายไดเป นตัวชี้ วัดเพราะขอมูลรายไดจะจดจํ า
ไดมากกวาค าใชจาย เนื่ องจากรายไดของคนสวนใหญมาจากเงินเดือน คาจางที่แนนอนเปนประจํา ในขณะที่
คาใชจายจะมีแบบแผนการใช จาย และรายการใชจายคอนขางมาก
2) ในเขตเทศบาล และนอกเขตเทศบาล
ภาวะการครองชีพและความเปนอยู ของคนในแต ละภูมิ ภาคและพื้ นที่ จะแตกตางกั น
เนื่องจากรูปแบบการบริโภคและราคาสินค าที่แตกต างกั น เชน คาครองชีพในเขตเมืองจะสู งกวาเขตชนบท
คาครองชีพในกรุงเทพฯ จะสูงกวาทุ กภาคของประเทศ เปนตน ดังนั้น การกํ าหนดคนจน โดยใชเกณฑเสน
ความยากจน จึงตองสะทอนถึงมาตรฐานการครองชี พของคนที่อาศั ยอยูต างภูมิ ภาคและพื้ นที่ โดยไดรั บ
อรรถประโยชน (Utility) จากการบริโภคสินคาเทากั น นอกจากนี้ ภาวะการครองชีพยังอาจไดรั บอิทธิพลจาก
ภูมิประเทศและพื้นที่ตั้ งอีกด วย ดังนั้น การวัดความยากจน จึงไดแบงพื้นที่เป น 5 ภูมิ ภาค ซึ่งแตละภูมิ ภาคแยก
เป นในเขตเทศบาล (เขตเมื อง) และนอกเขตเทศบาล (เขตชนบท) ได แก กรุ ง เทพมหานคร
(มีเขตเมื องอยางเดียว) สวนภาคเหนื อ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง และภาคใต มี ทั้งเขตเมืองและเขต
ชนบท
4. วิธีการจัดทํ าแผนที่ความยากจน
วิธี การจัดทําแผนที่ ความยากจน คือการสร างสมการถดถอย (Model) จากโครงการภาวะ
เศรษฐกิ จและสังคมของครัวเรือนในแตละจังหวัด แยกตามเขตการปกครอง เพื่ อประมาณการรายได /
คาใชจายใหกับครั วเรือนทั้งประเทศในสํ ามะโนประชากรและเคหะ แลวนํามาเปรียบเทียบกับเสนความยากจน
เพื่อกํ าหนดวาครัวเรือนใดจนและครัวเรือนใดไม จน ในการจั ดทําแผนที่ความยากจนของประเทศไทย พ.ศ.
2553 ใช ขอมูลจาก 2 แหลง คือ สํ ามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ.2553 และสํารวจภาวะเศรษฐกิจและ
สังคมของครัวเรือน พ.ศ.2553 (สศส.) ซึ่งโครงการ สศส. เก็บรวบรวมขอมู ลดานคาใช จายทุ กป ส วนขอมู ล
ดานรายไดของครัวเรือนนั้ นมีการเก็ บรวบรวมขอมูลป เวนป หรือป คู ดังนั้นในป 2556 สสช. จึ งสามารถ
จัดทําแผนที่ความยากจนของประเทศไทย พ.ศ. 2553 ซึ่งมีขอมูลเพี ยงดานคาใช จายเท านั้น ซึ่งมีการจัดทํ า
แบบจําลองในแตละจังหวัด แยกเปนในเขตเทศบาล และนอกเขตเทศบาล จํานวน 154 แบบจําลอง และได
คัดเลือกตัวแปรรวมที่ส งผลตอความยากจน 2 ปจจัยหลัก คือ
1) ดานโครงสรางประชากร ไดแก ความเกี่ยวพันกั บหัวหน าครัวเรือน เพศ อายุ สถานภาพสมรส
การศึกษา สถานภาพการทํ างาน และอาชีพ