Page 23 - Poverty Maps 2010

6
7. คํานิยาม และสู ตรการคํานวณ
7.1 คาใชจายเฉลี่ยต อคนตอเดือน (Monthly Consumption Expenditures Per Capita)
หมายถึง ค าใชจายเพื่อการอุป โภคบริโภคเฉลี่ยต อคนตอเดือน ซึ่งประกอบดวย
1) จํานวนเงินที่ครัวเรือนใชจายในการซื้ อสินคาและบริ การตางๆ เพื่ อใชในการดํารงชีพ
2) มู ลคาของสินคาและบริการที่ ได รับเปนส วนหนึ่งของคาจ าง เงิ นเดือน สินคาหรื อ
อาหารที่ครัวเรือนผลิตและบริ โภคเอง (รวมคาประเมินคาเชาบ านที่ครัวเรื อนเปนเจ าของ) หรือได มาโดยไม
ตองซื้อ
ไม รวม รายจายอื่ นๆ ไดแก ค าภาษี เงินบริจาค ค าเบี้ ยประกันภั ย คาสลากกิ นแบง
ดอกเบี้ยจาย และรายจายที่มิใชเพื่ อการบริโภคอื่น ๆ และคาใชจ ายประเภทสะสมทุน เช น คาซื้อ (หรือเชา
ซื้อ) บานที่ดิน ของมีค า เชน ทองคํา เพชร พลอย เปนตน และเงินคาเบี้ยประกั นชีวิต ประเภทสะสมทรัพย
เงินสมทบกองทุนตาง ๆ เชน กองทุนบําเหน็จบํานาญขาราชการ กองทุนสํารองเลี้ยงชีพ เปนตน
ค าใชจายเพื่อการอุปโภคบริโภคเปนตัวบงชี้ที่จะบอกฐานะความเปนอยูของประชากรและ
มีความสั มพันธใกล ชิดกับรายได เปนอยางมาก กลาวคือ ผูมีรายได สูงจะมีความสามารถในการใชจายสูง โดย
ปกติผู มีฐานะดีจะใชจายเพื่อการอุปโภคบริโภคมากกวาผูมีฐานะยากจน โดยเฉพาะสินคาฟุมเฟอยที่ ไมจําเปน
ตอการดํารงชีพ ในขณะที่คนยากจนจะใชจายนอยดวยขอจํ ากัดที่มีรายได ต่ํา
7.2 สัดสวนคนจน (Headcount Ratio หรือ Headcount Index) เปนตัวที่ บงชี้ภาวะ
ความยากจน (Poverty Incidence) ซึ่งนิยมใช กันมาก บางครั้งเรียกว า รอยละประชากรที่มี รายได หรือ
คาใช จายต่ํากวาเส นความยากจน คาสัดสวนคนจนที่ได นิยมคูณด วย 100 เพื่อใหมี หนวยเป นรอยละ เช น
สัดส วนคนจนจังหวัดป ตตานี มิ ติคาใชจาย มีอยูรอยละ 16 หมายความวา จํานวนประชากรจังหวัดป ตตานี
100 คน เปนคนจน 16 คน ซึ่งจะใชประโยชน ในการบอกสภาวการณความยากจนวามีจํานวนคนจนอยูเท าไร
มากนอยเพียงใดในแตละพื้นที่ แตจะไมทราบวามีระดับความยากจนวารุนแรงมากน อยเพียงใด
สู ตรการคํานวณ : 0  = 
 p x 100
โดยที่ 0  = สัดสวนคนจน
p  = จํ านวนประชากรที่มีรายได /คาใชจายเฉลี่ยตอคนตอเดือนต่ํากวา
เสนความยากจน
 = จํานวนประชากรทั้งสิ้น
7.3 ดัชนี ชองว างความยากจน (Poverty Gap Index หรือ Poverty Gap Ratio) ใช
วัดระดั บความยากจน คํานวณโดยการหาคาเฉลี่ยช องวางระหว างเสนความยากจนกั บรายไดประจําหรื อ
คาใชจายเพื่อการอุปโภคบริโภคของคนจน โดยเฉลี่ยเป นอัตราสวนเท าไรของเส นความยากจน หรือกลาวได
วา เปนสัดส วนโดยเฉลี่ยของชองวางความยากจนของประชากรทั้งหมดในแต ละพื้นที่ (คาดัชนีมีค าอยูระหวาง
0 และ 1 เพื่อใหการอธิบายผลง ายขึ้นจึงทําใหเปน รอยละ )
ชองวางความยากจนสามารถนําไปใชประโยชนในการกํ าหนดงบประมาณหรือคาใช จายขั้นต่ํา
(Minimum Cost) ลงในพื้นที่ยากจนเป าหมายที่จะชวยใหคนจนหลุดพนความยากจนอย างหยาบ ซึ่งจะเปน
การปองกั นการรั่วไหลของงบประมาณ