Page 21 - Poverty Maps 2010

3
นอกจากนี้ ยังคานึงถึงการประหยั ดจากขนาด (Economy of Scale) กล่าวคือ เมื่อมีคน
จานวนมากบริโภค / ใช้ สินค้าร่วมกันจะช่วยให้ประหยั ด ในหมวดสินค้าอาหารและสินค้าที่มิใช่อาหาร
แผนที่ความยากจนได้ นาเสนอตัวชี้ วัดทางด้ านมิติ รายได้ และมิติ ค่ าใช้จ่าย แยกเป็ นในเขต
เทศบาลและนอกเขตเทศบาล โดยมีแนวคิดดังนี้
1) มิติรำยไ ้ แ มิติ คำใช้จำย
แนวคิดการวัดระดับความเป็นอยู่ที่ดี หรื อความอยู่ดีกินดี (Well Being) นิยมวัดในรูปของ
ตัวเงิ น โดยใช้รายได้หรือค่ าใช้จ่ายของครัวเรือน / บุคคล เป็นตัวบ่ งชี้ถึงระดับความเป็นอยู่และความยากจน
โดยทั่วไปแล้วประเทศกาลังพัฒนามักใช้ค่ าใช้จ่ายของครั วเรือนเป็นตัวกาหนด เนื่องจากข้ อมูลค่ าใช้จ่ายไม่ผัน
ผวน และจดจาได้ง่าย เพราะครั วเรือนส่วนใหญ่ในประเทศกาลังพัฒนาอยู่ในภาคการเกษตร มี แบบแผนการ
ใช้ จ่ายไม่ เปลี่ยนแปลงมากนัก และรายการใช้ จ่ายประจาส่ วนใหญ่เป็ นอาหารและสิ นค้าอุปโภคที่ จาเป็น
ในขณะที่รายได้ ของครัวเรื อนส่วนใหญ่มาจากการเกษตร จึงมี ความผันผวนไม่ แน่นอนในแต่ละปี ขึ้นอยู่ กับ
ภูมิอากาศและราคาผลผลิ ต ส่วนประเทศที่พัฒนาแล้ว นิยมใช้รายได้เป็นตัวชี้วัดเพราะข้ อมูลรายได้จะจดจา
ได้มากกว่าค่ าใช้จ่าย เนื่ องจากรายได้ของคนส่วนใหญ่มาจากเงินเดื อน ค่าจ้างที่แน่นอนเป็นประจา ในขณะที่
ค่าใช้จ่ายจะมีแบบแผนการใช้จ่าย และรายการใช้จ่ายค่อนข้างมาก
2) ในเขตเทศบำ แ น เขตเทศบำ
ภาวะการครองชีพและความเป็ นอยู่ของคนในแต่ ละภูมิ ภาคและพื้ นที่ จะแตกต่ างกัน
เนื่องจากรู ปแบบการบริ โภคและราคาสินค้าที่ แตกต่างกั น เช่น ค่าครองชี พในเขตเมืองจะสูงกว่ าเขตชนบท
ค่าครองชี พในกรุงเทพฯ จะสูงกว่ าทุกภาคของประเทศ เป็ นต้น ดังนั้น การกาหนดคนจน โดยใช้เกณฑ์ เส้น
ความยากจน จึงต้ องสะท้อนถึงมาตรฐานการครองชี พของคนที่อาศั ยอยู่ต่างภู มิ ภาคและพื้นที่ โดยได้ รับ
อรรถประโยชน์ (Utility) จากการบริ โภคสินค้าเท่ากัน นอกจากนี้ ภาวะการครองชีพยังอาจได้รับอิ ทธิพลจาก
ภูมิ ประเทศและพื้นที่ตั้งอีกด้วย ดังนั้ น การวัดความยากจน จึงได้ แบ่งพื้นที่เป็น 5 ภูมิ ภาค ซึ่งแต่ละภูมิ ภาคแยก
เป็ นในเขตเทศบาล (เขตเมือง) และนอกเขตเทศบาล (เขตชนบท) ได้แก่ กรุ งเทพมหานคร
(มีเขตเมืองอย่างเดียว) ส่วนภาคเหนื อ ภาคตะวั นออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง และภาคใต้ มีทั้งเขตเมื องและเขต
ชนบท
4. วิธี ำรจ ทำแผนทีควำมยำ จน
วิธี การจัดทาแผนที่ความยากจน คือการสร้ างสมการถดถอย (Model) จากโครงการภาวะ
เศรษฐกิ จและสั งคมของครั วเรือนในแต่ละจั งหวัด แยกตามเขตการปกครอง เพื่ อประมาณการรายได้ /
ค่าใช้ จ่ายให้กับครัวเรือนทั้งประเทศในสามะโนประชากรและเคหะ แล้วนามาเปรียบเทียบกั บเส้นความยากจน
เพื่ อกาหนดว่าครัวเรือนใดจนและครัวเรือนใดไม่จน ในการจัดทาแผนที่ความยากจนของประเทศไทย พ.ศ.
2553 ใช้ข้ อมูลจาก 2 แหล่ง คือ สามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ.2553 และสารวจภาวะเศรษฐกิ จและ
สังคมของครั วเรือน พ.ศ.2553 (สศส.) ซึ่งโครงการ สศส. เก็บรวบรวมข้อมูลด้านค่าใช้ จ่ายทุกปี ส่ วนข้อมูล
ด้านรายได้ ของครัวเรือนนั้นมี การเก็บรวบรวมข้ อมูลปีเว้นปี หรือปี คู่ ดังนั้นในปี 2556 สสช. จึ งสามารถ
จัดทาแผนที่ความยากจนของประเทศไทย พ.ศ. 2553 ซึ่งมีข้อมูลเพียงด้านค่ าใช้จ่ายเท่านั้น ซึ่งมีการจัดทา
แบบจาลองในแต่ละจังหวัด แยกเป็นในเขตเทศบาล และนอกเขตเทศบาล จานวน 154 แบบจาลอง และได้
คัดเลือกตัวแปรร่ วมที่ส่งผลต่อความยากจน 2 ปัจจัยหลัก คือ