Page 24 - Poverty Maps 2010

6
7. คำนิยำม แ สูตร ำรคำนวณ
7.1 คำใช้จำยเฉ ี ยต คนต เ ื น (Monthly Consumption Expenditures Per Capita)
หมายถึง ค่ าใช้จ่ายเพื่อการอุป โภคบริโภคเฉลี่ยต่ อคนต่อเดือน ซึ่งประกอบด้วย
1) จานวนเงิ นที่ครั วเรือนใช้จ่ายในการซื้อสินค้าและบริการต่างๆ เพื่อใช้ในการดารงชีพ
2) มูลค่าของสินค้าและบริ การที่ได้รั บเป็นส่ วนหนึ่งของค่าจ้ าง เงินเดือน สิ นค้าหรือ
อาหารที่ครัวเรื อนผลิตและบริโภคเอง (รวมค่ าประเมินค่าเช่าบ้านที่ครัวเรือนเป็นเจ้ าของ) หรือได้ มาโดยไม่
ต้องซื้อ
ไมรวม รายจ่ ายอื่นๆ ได้แก่ ค่ าภาษี เงินบริจาค ค่ าเบี้ยประกั นภัย ค่ าสลากกินแบ่ง
ดอกเบี้ยจ่าย และรายจ่ ายที่มิ ใช่เพื่อการบริ โภคอื่น ๆ และค่าใช้ จ่ายประเภทสะสมทุน เช่น ค่าซื้อ (หรือเช่า
ซื้อ) บ้ านที่ดิ น ของมีค่า เช่น ทองคา เพชร พลอย เป็นต้น และเงินค่าเบี้ ยประกันชีวิ ต ประเภทสะสมทรัพย์
เงินสมทบกองทุนต่าง ๆ เช่น กองทุนบาเหน็ จบานาญข้าราชการ กองทุนสารองเลี้ยงชีพ เป็นต้น
ค่าใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริ โภคเป็นตั วบ่งชี้ที่จะบอกฐานะความเป็ นอยู่ของประชากรและ
มี ความสัมพันธ์ใกล้ ชิดกับรายได้เป็นอย่างมาก กล่าวคือ ผู้มี รายได้สูงจะมีความสามารถในการใช้จ่ายสู ง โดย
ปกติผู้มี ฐานะดีจะใช้จ่ายเพื่ อการอุปโภคบริโภคมากกว่าผู้มีฐานะยากจน โดยเฉพาะสินค้ าฟุุมเฟือยที่ไม่ จาเป็น
ต่อการดารงชีพ ในขณะที่คนยากจนจะใช้จ่ายน้อยด้วยข้ อจากัดที่มีรายได้ ต่า
7.2 ส สวนคนจน (Headcount Ratio หรื Headcount Index) เป็นตัวที่ บ่งชี้ภาวะ
ความยากจน (Poverty Incidence) ซึ่งนิยมใช้กั นมาก บางครั้งเรียกว่า ร้อยละประชากรที่มีรายได้หรื อ
ค่าใช้ จ่ายต่ากว่าเส้นความยากจน ค่าสั ดส่วนคนจนที่ ได้นิยมคูณด้ วย 100 เพื่อให้ มีหน่วยเป็ นร้อยละ เช่น
สัดส่ วนคนจนจังหวัดปั ตตานี มิติ ค่าใช้จ่าย มีอยู่ ร้อยละ 16 หมายความว่า จานวนประชากรจังหวัดปัตตานี
100 คน เป็นคนจน 16 คน ซึ่งจะใช้ประโยชน์ในการบอกสภาวการณ์ ความยากจนว่ามีจานวนคนจนอยู่เท่ าไร
มากน้อยเพี ยงใดในแต่ละพื้นที่ แต่จะไม่ทราบว่ามีระดั บความยากจนว่ารุนแรงมากน้อยเพียงใด
สู ตร ำรคำนวณ : 0  =

 p x 100
โดยที่ 0  = สั ดส่วนคนจน
p  = จานวนประชากรที่ มีรายได้/ค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อคนต่ อเดือนต่ากว่า
เส้นความยากจน
 = จานวนประชากรทั้ งสิ้น
7.3 ชนีช งวำงควำมยำ จน (Poverty Gap Index หรื Poverty Gap Ratio) ใช้
วั ดระดับความยากจน คานวณโดยการหาค่ าเฉลี่ ยช่ องว่างระหว่างเส้ นความยากจนกับรายได้ประจาหรื อ
ค่าใช้ จ่ายเพื่อการอุปโภคบริ โภคของคนจน โดยเฉลี่ยเป็นอัตราส่วนเท่าไรของเส้นความยากจน หรื อกล่าวได้
ว่า เป็นสัดส่วนโดยเฉลี่ยของช่องว่างความยากจนของประชากรทั้งหมดในแต่ละพื้นที่ (ค่าดัชนีมี ค่าอยู่ระหว่ าง
0 และ 1 เพื่อให้การอธิบายผลง่ายขึ้นจึงทาให้ เป็น ร้อยละ )
ช่องว่ างความยากจนสามารถนาไปใช้ประโยชน์ ในการกาหนดงบประมาณหรือค่าใช้จ่ ายขั้นต่า
(Minimum Cost) ลงในพื้ นที่ยากจนเปูาหมายที่จะช่วยให้คนจนหลุดพ้ นความยากจนอย่างหยาบ ซึ่งจะเป็น
การปูองกันการรั่วไหลของงบประมาณ