POVERTY MAPS NORTHERN REGION - page 16

หรือค่ ำใช้จ่ำยของปั จเจกบุคคลในกำรได้ มำซึ่งอำหำร (Food) และสิ่งจำเป็นที่ไม่ใช่อำหำร (Non- Food) ใน
ขั้นพื้นฐำนที่ ทำให้สำมำรถดำรงชีพอยู่ได้ หรือกล่ำวได้ว่ำเส้นควำมยำกจนเป็นตัวสะท้ อนมำตรฐำนกำรครอง
ชีพขั้นต่ำ
เส้ นควำมยำกจนนี้ คำนวณจำกเส้นควำมยำกจนด้ ำนอำหำร (Food) และสิ่ งจำเป็นที่ ไม่ ใช่
อำหำร (Non-Food) ที่ ปรับปรุ งใหม่ตำมแนวคิดของสำนั กงำนคณะกรรมกำรเศรษฐกิจและสังคมแห่ งชำติ
และ สถำบั นวิจัยเพื่อกำรพั ฒนำประเทศไทย (ทีดี อำร์ไอ) ซึ่งทำให้ค่ำครองชี พขั้นต่ ำสูงขึ้น กล่ ำวคือ ใช้แบบ
แผนกำรบริ โภคอำหำรของประชำกรที่อยู่ ใน Decile 1 หรือ 10% ของประชำกรที่จนที่สุด แยกระหว่ ำงคน
จนเมืองและคนจนชนบท และคำนวณจำนวนเงินที่ต้ องจ่ำยเพื่อให้ ได้มำซึ่งสำรอำหำรที่เพี ยงพอต่อร่ำงกำย
โดยใช้รำคำสินค้ำของตลำดในแต่ละพื้นที่
เส้ นควำมยำกจนด้ำนอำหำรกำหนดขึ้นจำกควำมต้ องกำรปริมำณสำรอำหำร แคลอรี และ
โปรตีนของคนซึ่ งแตกต่ำงกันตำมเพศและอำยุ รวมทั้งแบบแผนกำรบริ โภค และค่ำครองชี พที่แตกต่ ำงกัน
ตำมภูมิภำคและพื้นที่ แต่ได้ รับควำมพึงพอใจหรืออรรถประโยชน์ (Utility) เท่ำกั น ทั้งนี้ กำรกำหนดรูปแบบ
กำรบริโภคเป็ นตะกร้ ำสินค้ำอุ ปโภคบริโภค (Consumption Baskets) ที่ แตกต่ำงกั นตำมพื้ นที่ จำนวน
9 ตะกร้ำ ประกอบด้ วย 1 ตะกร้ำสินค้ำของกรุงเทพมหำนคร และ 8 ตะกร้ ำสิ นค้ำแยกเขตเมื องและเขต
ชนบทของภำคเหนือ ภำคกลำง ภำคตะวันออกเฉียงเหนื อ และภำคใต้ เพื่อสะท้ อนรูปแบบกำรบริ โภคของ
คนที่อำศัยอยู่ต่ ำงภูมิ ภำคและสังคม รวมทั้งใช้ดัชนีรำคำผู้บริโภคในพื้นที่สะท้อนรำคำสินค้ำหรือค่ำครองชี พ
นอกจำกนี้ยังคำนึงถึงกำรประหยัดจำกขนำด (Economy of Scale) กล่ำวคือ เมื่อมี คนจำนวน
มำกบริโภค / ใช้สินค้ำร่วมกันจะช่วยให้ประหยั ด ในหมวดสินค้ำอำหำรและสิ นค้ำที่มิ ใช่อำหำร
แผนที่ ควำมยำกจนได้นำเสนอตัวชี้ วัดทำงด้ ำนมิติ รำยได้ และมิ ติค่ ำใช้จ่ ำย แยกเป็นในเขต
เทศบำลและนอกเขตเทศบำล โดยมีแนวคิดดังนี้
1) มิติรำยได้ และมิติ ค่ำใช้จ่ ำย
แนวคิดกำรวัดระดับควำมเป็นอยู่ ที่ดี หรือควำมอยู่ ดีกิ นดี (Well Being) นิ ยมวัดในรู ปของ
ตัวเงิ น โดยใช้รำยได้หรือค่ำใช้ จ่ำยของครัวเรือน / บุคคล เป็นตัวบ่ งชี้ถึงระดับควำมเป็นอยู่และควำมยำกจน
โดยทั่วไปแล้ วประเทศกำลังพัฒนำมักใช้ค่ ำใช้จ่ำยของครัวเรือนเป็นตัวกำหนด เนื่ องจำกข้อมูลค่ ำใช้จ่ำยไม่ผัน
ผวน และจดจำได้ง่ำย เพรำะครัวเรือนส่วนใหญ่ในประเทศกำลังพัฒนำอยู่ในภำคกำรเกษตร มีแบบแผนกำร
ใช้ จ่ำยไม่เปลี่ ยนแปลงมำกนัก และรำยกำรใช้จ่ ำยประจำส่วนใหญ่เป็ นอำหำรและสิ นค้ำอุ ปโภคที่ จำเป็น
ในขณะที่รำยได้ ของครั วเรือนส่วนใหญ่มำจำกกำรเกษตร จึ งมี ควำมผันผวนไม่ แน่นอนในแต่ละปี ขึ้นอยู่กับ
ภูมิอำกำศและรำคำผลผลิ ต ส่วนประเทศที่ พัฒนำแล้ว นิยมใช้รำยได้เป็นตัวชี้วัดเพรำะข้อมูลรำยได้จะจดจำ
ได้มำกกว่ำค่ ำใช้จ่ำย เนื่องจำกรำยได้ ของคนส่วนใหญ่มำจำกเงินเดือน ค่ำจ้ำงที่แน่นอนเป็นประจำ ในขณะที่
ค่ำใช้จ่ำยจะมีแบบแผนกำรใช้จ่ำย และรำยกำรใช้จ่ำยค่อนข้ำงมำก
2) ในเขตเทศบำล และนอกเขตเทศบำล
ภำวะกำรครองชี พและควำมเป็นอยู่ ของคนในแต่ละภู มิ ภำคและพื้ นที่ จะแตกต่ ำงกั น
เนื่องจำกรูปแบบกำรบริโภคและรำคำสิ นค้ำที่ แตกต่ำงกัน เช่ น ค่ำครองชี พในเขตเมืองจะสูงกว่ ำเขตชนบท
ค่ำครองชี พในกรุงเทพฯ จะสูงกว่ ำทุกภำคของประเทศ เป็นต้น ดังนั้น กำรกำหนดคนจน โดยใช้เกณฑ์ เส้น
ควำมยำกจน จึงต้ องสะท้อนถึงมำตรฐำนกำรครองชีพของคนที่ อำศัยอยู่ ต่ำงภู มิ ภำคและพื้ นที่ โดยได้ รับ
อรรถประโยชน์ (Utility) จำกกำรบริโภคสินค้ำเท่ำกั น นอกจำกนี้ ภำวะกำรครองชีพยังอำจได้รั บอิทธิพลจำก
ภูมิ ประเทศและพื้นที่ตั้งอีกด้วย ดังนั้ น กำรวัดควำมยำกจน จึงได้ แบ่งพื้นที่เป็น 5 ภูมิ ภำค ซึ่งแต่ละภูมิ ภำคแยก
3