Page 32 -

พฤติกรรมการเป็นหนี้ของครัวเรือนเกษตร พ.ศ.2554
17
2.1.4 งานวิจัยที่ เกี่ยวข้อง
จากการศึกษางานวิจัยที่เกี่ ยวข้อง พบว่ามี 3 ปัจจั ยใหญ่ ๆ ที่มีความสัมพันธ์
กับการก่อหนี้ ดังนี้
1) ปัจจั ยด้านเศรษฐกิจ
นักเศรษฐศาสตร์ นักวิจัยและนักวิชาการ
หลายท่านได้พยายามท�ำการศึกษาพฤติกรรมการเป็นหนี้ทั้งใน
ระดับบุคคล และระดั บครัวเรือนในกลุ่มต่างๆ โดยส่วนใหญ่จะ
อาศัยทฤษฎีวัฏจักรชีวิต (lifecycle model) และทฤษฎีรายได้
ถาวร (permanent-income model) เป็นแนวทางในการศึกษา
เช่น จากการศึกษาของ Guy Debelle (2004) ในประเทศพัฒนาแล้วหลายประเทศ อาทิเช่น
ประเทศออสเตเรีย แคนาดา ฟินแลนด์ ฝรั่ งเศส และประเทศญี่ปุ่น เป็นต้น เกี่ยวกับการเพิ่มขึ้น
ของหนี้ครัวเรือนในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา พบว่า หนี้สินของครั วเรือนมีความสัมพันธ์กับ
รายได้ อัตราดอกเบี้ย อัตราเงินเฟ้อ และข้อจ�ำกัดในการเข้าถึงสินเชื่ อ โดยครัวเรือนในประเทศ
พัฒนาแล้วส่วนใหญ่มีหนี้ สินเพิ่ มขึ้นจากการที่ มีรายได้ที่ สูงขึ้น อัตราดอกเบี้ยอยู่ในระดับต�่ำ
อัตราเงินเฟ้อที่ลดลง และข้อจ�ำกั ดทางด้านการเข้าถึงสินเชื่อที่ลดลง เช่น มีการลดข้อจ�ำกัด
ส�ำหรับสถาบันการเงิน การเปิดเสรีทางการเงินให้ต่างชาติเข้ามาแข่งขั นได้
ส�ำหรับการศึกษาภาวะหนี้สินของครั วเรือนในประเทศไทย พบว่า ภาวะ
หนี้สินของครัวเรือนมีแนวโน้มสู งขึ้นตามระดับรายได้ของครัวเรือน ทั้งนี้สืบเนื่องมาจากรัฐบาล
มีการปล่อยสิ นเชื่อให้แก่ ภาคครัวเรือนในอัตราดอกเบี้ ยเงินกู้ต�่ำประกอบกั บนโยบายการ
สร้างโอกาสให้ทุกคนเข้าถึ งแหล่งทุนมากขึ้ น ซึ่งจะเห็ นได้จากการศึกษาสภาวะหนี้สินของ
ครัวเรือนไทย ปี 2537-2545 ของส�ำนั กงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคม
แห่งชาติ (2546) พบว่า สัดส่วนหนี้สินต่อรายได้ของครัวเรือนเพิ่มขึ้นจาก 8.69 เท่าใน ปี
2537 เป็น 10.71 เท่าในปี 2545 และมี หนี้สินเฉลี่ย 145,917 บาทต่อครัวเรือน เมื่อพิจารณา
เฉพาะครัวเรือนยากจนมาก (ครัวเรือนที่ต�่ำกว่าระดับร้อยละ 80 ของเส้นความยากจน) พบว่า
ครัวเรือนยากจนมากมีภาระหนี้เพิ่มจาก 10.4 เท่าในปี 2537 เป็น 13.3 เท่าในปี 2545 โดยมีหนี้
เฉลี่ยต่อครัวเรือน 35,616 บาท ในขณะที่ การศึกษาของสมชัย จิตสุ ชน (2546) พบว่า ในปี
2545 ครัวเรือนยากจนมาก (ครัวเรือนที่ต�่ำกว่าระดับร้อยละ 50 ของเส้นความยากจน) มี
สัดส่วนหนี้สินต่อรายได้ถึง 20 เท่าของรายได้ ซึ่ งประมาณร้อยละ 60 ของมูลค่าหนี้สินของ
ครัวเรือนยากจนเป็นหนี้เพื่อการใช้จ่ายในการบริโภค